Vol. 3 Núm. 2 (2023): Julio-Diciembre
Humanidades en diálogo- Artículos

Ley natural: ¿instinto o imperio?

María Teresa Enríquez Gómez
Instituto de Humanidades, Universidad Panamericana
Biografía
Teresa Enríquez

Publicado 2023-07-18

Cómo citar

Enríquez Gómez, M. T. (2023). Ley natural: ¿instinto o imperio?. Conocimiento Y Acción, 3(2), 104–125. https://doi.org/10.21555/cya.iV.2.2916

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Resumen

En este artículo propongo atender a tres conceptos elaborados por Tomás de Aquino (s. XIII) con el intento de esclarecer, a través de ellos, en qué sentido la acción humana se dice natural. Se trata de los conceptos de imperio, instinto y ley natural (imperium, instinctus, lex naturalis). La similitud entre estas tres nociones se sostiene básicamente en la forma como principio operativo. En efecto, la caracterización de estos tres conceptos como principios del movimiento de un apetito hacia el fin, manifiesta diversas manifestaciones del carácter regulador de la forma.

Citas

  1. Aquino, Thomae. Opera Omnia. Edited by E. Alarcón. Pamplona, 2002. .
  2. Aquino, Tomás de. Suma de teología. Edición por Regentes de estudios de las provincias dominicanas en España. Editado por D. Byrne. Madrid: Ed. Católica, 1988-1994. Vol. I-V.
  3. Aquino, Tomás de. Suma contra los gentiles. Edición por L. Robles y otros. Madrid: Editorial Católica, 1967-1968. Vol. I-II.
  4. Aquino, Tomás de. Comentario a las Sentencias de Pedro Lombardo. Editado por J. Cruz. Pamplona: Eunsa, 2002-2013. Vol. 1-4.
  5. Aquino, Thomae. De ente et essentia. Opera omnia iussu Leonis XIII, P. M. edita, vol. 43. Roma: Editori di San Tommaso, 1976.
  6. Aquino, Thomae. Quaestiones disputatae de malo (De malo). Opera omnia iussu Leonis XIII, P. M. edita, vol. 23, Roma-Paris: Commissio Leonina-J. Vrin, 1982.
  7. Aquino, Tomás de. Sobre la verdad. Editado por A. L. González y otros. Pamplona: Servicio de Publicaciones de la Universidad de Navarra, 1999-2006.
  8. Aquino, Thomae. Quaestiones disputatae de potentia (De potentia). Questiones disputatae, vol. 2, Edited by P. M. Pession. Taurini-Romae: Marietti, 1965.
  9. Aquino, Tomás de. Sobre la potencia. Editado por E. Moros y otros. Pamplona: Servicio de Publicaciones de la Universidad de Navarra, 2001-2006.
  10. Aquino, Thomae. Quaestiones disputatae de virtutibus in communi (De virtutibus). Quaestiones disputatae, vol. 2, Edited by E. Odetto. Taurini-Romae: Marietti, 1965.
  11. Aquino, Tomás de. Cuestión disputada sobre las virtudes en general. Editado por L. E. Corso. Pamplona: Eunsa, 2000.
  12. Aquino, Thomae. Quaestiones de quolibet (QDL). Opera omnia iussu Leonis XIII, P. M. edita, vol. 25/1,. Roma-Paris: Commissio Leonina-Éditions du Cerf, 1996.
  13. Aquino, Thomae. Expositio in Ioannem (Super Io). Catena aurea in quatuor Evangelia, vol. 2, Taurini-Romae: Marietti, 1953.
  14. Aquino, Thomae. Super Epistolas S. Pauli lectura (Super Co). Taurini-Romae: Marietti, 1953.
  15. Aquino, Thomae. Super Epistolas S. Pauli lectura (Super Gal).Taurini-Romae: Marietti, 1953.
  16. Aquino, Thomae. Expositio super Iob ad litteram (Super Iob). Opera omnia iussu Leonis XIII, vol. 26. Romae: Ad Sanctae Sabinae, 1965.
  17. Aquino, Thomae. In psalmos Davidis expositio (Super Psalmo). Opera omnia, vol. 14. Parmae: Typis Petri Fiaccadori, 1863
  18. Aquino, Tomás de. Comentario a la «Ética a Nicómaco» de Aristóteles. Editado por A. M. Mallea. Pamplona: Eunsa, 2000. (En "In Et.")
  19. Aquino, Tomás de. Comentario a la «Metafísica» de Aristóteles. Editado por J. R. Morán. Pamplona: Servicio de Publicaciones de la Universidad de Navarra, 2000. (En "In Mf.")
  20. Aquino, Tomás de. Comentario al «Libro del alma» de Aristóteles. Editado por María C. y otros. Buenos Aires: Fundación Arché, 1979. (En «In De Anima.»).
  21. Aertsen, Jan. A. «Natural Law in the light of the doctrine of trascendentals.» En Lex et libertas: Freedom and Law According to St. Thomas Aquinas, de Leo J. Elders y K Hedwig, 99-112. Vaticano: Editrice Vaticana, 1987.
  22. Aquino, Thomae. «Corpus Thomisticum.» Editado por Enrique Alarcón. Universidad de Navarra. 2002. http//www.corpusthomisticum.org (último acceso: 12 de diciembre de 2022).
  23. Aristóteles. De Anima: Libri tres graece et latine. Editado por Paulus Siewek. Rome: Aedes Pontificia Universitas Gregoriana, 1957.
  24. Aristóteles. Ética Nicomaquea, Ética Eudemia. Madrid: Gredos, 1985.
  25. Averrois, C. Commentum magnum super libro De celo et mundo Aristotelis. Editado por G. Endress. Vol. II. Leuven: Peeters, 2003.
  26. Ciceronis, M. T. Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Editado por E. Stroebel. Vol. II. Stuttgart: B.G. Teubner, 1965.
  27. Damascene, S. John. De fide orthodoxa. Vol. 94, de Patrologiae cursus completus. Series Graeca (MG), editado por J. P. Migne. Turnholti (Belgium), Parisiis: Typographi Brepols Editores Pontificii, 1857-1866.
  28. Deman, Th. «Le «précepte» de la prudence chez saint Thomas d’Aquin.» Recherches de Théologie ancienne et médiévale 20 (1953): 40-59.
  29. García del Corral, I, trad. Cuerpo del Derecho Civil Romano, Instituta-Digesto. Barcelona: Jaime Molina, 1889.
  30. Gauthier, R. A. «Saint Maxime le Confesseur et la psychologie de l’acte humain.» Recherches de Théologie ancienne et médiévale 21 (1954): 51-100.
  31. Goleman, D. Inteligencia emocional. Buenos Aires: Javier Vergara Editor, 1995.
  32. González, A. M. «Natural law as a limiting concept. An interpretation of Thomas Aquinas.» En Contemporary perspectives on natural law: natural law as a limiting concept, editado por A. M. González, 11-28. Aldershot: Ashgate, 2008.
  33. Greene, R. A. "Instinct of Nature: Natural Law, Synderesis, and the Moral Sense." Journal of the History of Ideas 58, no. 2 (1997): 173-98.
  34. Honoré, T. Ulpian. Oxford: Claredon Press, 1982.
  35. Levy, Ernst. «Natural Law in Roman Thought,» Gesammelte Schiriften, Colonia: 1963, 1949, 16.
  36. Lottin, O. Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe siècles. I-II vols. Gembloux (Belgium): J. Duculot, S.A. Editeur, 1948-1957.
  37. Marshall, H. R. Instinct and Reason: An Essay concerning the Relation of Instinct to Reason, with some Special Study of the Nature of Religion. New York: The Macmillan Co., 1898.
  38. Orígenes. Contra Celso. Traducido por D. Ruiz. Madrid: Católica, 1967.
  39. Osuna, A. Introducción a las cuestiones 90 a 97. Vol. II, de Suma de Teología, de Santo Tomás de Aquino. Madrid: Católica, 1989.
  40. Pillsbury, W. B. «Review: Marshall, H. R., Instinct and Reason.» The Philosophical Review 8, no. 6 (1899): 632-638.
  41. Porfirio. Sobre la abstinencia. Traducido por M. Periago. Madrid: Gredos, 1984.
  42. Searle, J. Mentes, cerebros y ciencia. Traducido por L. Valdés. Madrid: Cátedra, 1985.
  43. Sevilla, Isidoro de. «Etymologiarum sive Originum.» En Patrologiae cursus completus. Series Latina (PL), tt. 81-84, editado por J. P. Migne. Turnholti (Belgium), Parisiis: Typographi Brepols Editores Pontificii, 1862-1878.